Καρδιολογία

Καρδιολογία (από την ελληνική λέξη καρδία και την κατάληξη -λογία) είναι ιατρική ειδικότητα που ασχολείται με τις παθήσεις της ανθρώπινης καρδιάς. Ο τομέας περιλαμβάνει τη διάγνωση και τη θεραπεία των συγγενών ανωμαλιών της καρδιάς, της στεφανιαίας νόσου, της καρδιακής ανεπάρκειας, της βαλβιδικής καρδιακής νόσου και της ηλεκτροφυσιολογίας της καρδιάς.

Οι γιατροί που ειδικεύονται σε αυτόν τον τομέα της ιατρικής ονομάζονται καρδιολόγοι και δεν πρέπει να συγχέονται με τους καρδιοχειρουργούς, οι οποίοι είναι οι χειρουργοί που εκτελούν καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις.

Η καρδιά έχει πολλά ανατομικά χαρακτηριστικά (π.χ. κόλποι, κοιλία, καρδιακής βαλβίδας) και πολλές φυσιολογικές λειτουργίες (π.χ. συστολή, ήχους, μεταφορτίο) που απασχολούν την καρδιολογία. Είναι ένας μυς που λειτουργεί σαν αντλία προωθώντας το αίμα. Σε κάθε μέρος της καρδιάς είναι δυνατό να υπάρξει βλάβη και η καρδιά διαχωρίζεται, βάση της φυσιολογίας της, σε μηχανικό και ηλεκτρικό σύστημα. Το ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς επικεντρώνεται στην περιοδική συστολή (συμπίεσή) της, μυϊκά κύτταρα που προκαλείται από τον καρδιακό βηματοδότη, που βρίσκεται στον κολποκοιλιακό κόμβο.

Η μελέτη των ηλεκτρικής της λειτουργίας είναι ένα υποπεδίο της ηλεκτροφυσιολογίας που ονομάζεται καρδιακή ηλεκτροφυσιολογία και ερευνάται με το ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ/EKG).

Το δυναμικό ενέργειας που παράγεται από το βηματοδότη διαδίδεται σε όλη την καρδιά με ένα συγκεκριμένο μοτίβο και το σύστημα που μεταφέρει το δυναμικό αυτό ονομάζεται ηλεκτρικό σύστημα αγωγιμότητας.

Η δυσλειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους, όπως το σύνδρομο Wolff-Parkinson-White, η κοιλιακή μαρμαρυγή και ο κολποκοιλιακός αποκλεισμός.

Το μηχανικό σύστημα της καρδιάς εστιάζει στην κίνηση του αίματος και τη λειτουργικότητα της καρδιάς ως αντλίας. Η μη επαρκής διακίνηση του αίματος μπορεί να οδηγήσει σε έκπτωση λειτουργίας άλλων οργάνων και μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο, αν είναι σοβαρή.

Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μια κατάσταση κατά την οποία οι μηχανικές ιδιότητες της καρδιάς έχουν εκπέσει πλήρως και η καρδιά ανεπαρκή ή έχουν ελαχιστοποιηθεί και η ο καρδιακός μυς εμφανίζει ελαττωμένη λειτουργικότητα, πράγμα που σημαίνει ανεπαρκής κυκλοφορία αίματος.

Υπάρχουν κι άλλες παθήσεις της καρδιάς που διαταράσσουν τόσο τις ηλεκτρικές, όσο και τις μηχανικές ιδιότητες της καρδιάς. Η πιο οδυνηρή διαταραχή είναι το έμφραγμα του μυοκαρδίου (ΕΜ) ή καρδιακή ανακοπή. Αυτή προκαλεί κυτταρικό θάνατο της καρδιάς που μειώνει τη λειτουργικότητά της και μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο εάν είναι σοβαρό (μαζικό από στένωση βασικών κλάδων των στεφανιαίων) ή δεν προληφθεί εγκαίρως.

Σε αντίθεση με τη φυσιολογική λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος, η καρδιά δεν μπορεί να λάβει αρκετό οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες από το αίμα που προωθεί και πρέπει να τροφοδοτηθεί η ίδια με αίμα όπως οποιοδήποτε άλλο όργανο στο σώμα.

Αυτή η κυκλοφορία του αίματος ονομάζεται στεφανιαία κυκλοφορία και αποτελείται από τις στεφανιαίες αρτηρίες και τη στεφανιαία φλέβα.

Οι διαταραχές της στεφανιαίας κυκλοφορίας είναι:

• Οξύ στεφανιαίο σύνδρομο (ACS): Οξύ στεφανιαίο σύνδρομο είναι ένας ευρύς όρος που περιλαμβάνει πολλά οξέα συμπτώματα.
• Στηθάγχη: Είναι το οπισθοστερνικό άλγος που εμφανίζεται οξέως και σχετίζεται άμεσα με το έμφραγμα του μυοκαρδίου.
• Αθηροσκλήρωση: Αθηροσκλήρωση ονομάζεται η ανάπτυξη αθηρωματικών πλακών στην εσωτερική επιφάνεια των αρτηριών σε συνδυασμό με σκλήρυνση και απώλεια της ελαστικότητας του αρτηριακού τοιχώματος. Η αθηροσκλήρωση των στεφανιαίων αρτηριών οδηγεί σε στεφανιαία νόσο.
• Στεφανιαία νόσος: Στεφανιαία νόσος είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει τη μείωση της στεφανιαίας κυκλοφορίας.
• Έμφραγμα του μυοκαρδίου: Το έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι ισχαιμική νέκρωση μιας εντοπισμένης περιοχής του μυοκαρδίου, που οφείλεται σε απότομη απόφραξη κλάδου της στεφανιαίας αρτηρίας.
• Επαναστένωση: Επανεμφάνιση της στένωσης που αναφέρεται σε μία στεφανιαία αρτηρία στο πλαίσιο της στεφανιαίας κυκλοφορίας.

Η καρδιακή ανακοπή απειλεί άμεσα την ζωή. Οφείλεται σε σοβαρές αρρυθμίες πάνω σε έδαφος οξέος ή παλαιού εμφράγματος μυοκαρδίου. Καρδιακή ανακοπή είναι η πάθηση που αναφέρεται στην αιφνίδια παύση της λειτουργίας της καρδιάς, που συμβαίνει σαν επιπλοκή κάποιων σοβαρών καρδιακών ή άλλων προβλημάτων, όπως κοιλιακή μαρμαρυγή κ.ά.

Υπάρχουν διάφορες συνθήκες που μπορεί να προκαλέσουν καρδιακή ανακοπή.

1. Ασυστολία (Flatline): Η ασυστολία αφορά την απουσία της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς και μερικές φορές αναφέρεται ως “Flatline” επειδή το ηλεκτροκαρδιογράφημα δείχνει μια ευθεία γραμμή, λόγω της απουσίας ηλεκτρικής δραστηριότητας.
2. Άσφυγμη ηλεκτρική δραστηριότητα (PEA): άσφυγμη ηλεκτρική δραστηριότητα παρουσιάζεται όταν το ηλεκτροκαρδιογράφημα δείχνει ένα ρυθμό που θα έπρεπε να παράγει ένα παλμό, αλλά αυτό δεν γίνεται.
3. Άσφυγμη κοιλιακή ταχυκαρδία: στην άσφυγμη κοιλιακή ταχυκαρδία (VT) ο σφυγμός δεν είναι αισθητός λόγω της αναποτελεσματικής καρδιακής παροχής που προκαλεί καρδιακή ανακοπή.
4. Αιφνίδιος καρδιακός θάνατος: αιφνίδιος καρδιακός θάνατος είναι μια έννοια του φυσικού θανάτου και όχι μια συγκεκριμένη ιατρική κατάσταση. Υπάρχουν πολλές αιτίες του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου, και είναι διαφορετικός από την καρδιακή ανακοπή.
5. Κοιλιακή μαρμαρυγή: Η κοιλιακή μαρμαρυγή είναι μαρμαρυγή των κοιλιών της καρδιάς. Η ρυθμική συστολή είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική κυκλοφορία του αίματος και η μαρμαρυγή διαταράσσει το ρυθμό αρκετά ώστε να προκαλέσει καρδιακή ανακοπή.

Η θεραπεία της καρδιακής ανακοπής περιλαμβάνει καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (CPR) και απινίδωση, ανάλογα με την ακριβή αιτία της καρδιακής ανακοπής.

Διαταραχές του μυοκαρδίου

Μυοκαρδιοπάθεια: Η μυοκαρδιοπάθεια συνίσταται σε αλλοιώσεις του μυοκαρδίου.

Ισχαιμική μυοκαρδιοπάθεια: Μυοκαρδιοπάθεια που προκαλεί ισχαιμία της καρδιάς λόγω της στεφανιαίας νόσου.

Μη ισχαιμική καρδιομυοπάθεια: Μυοκαρδιοπάθεια δεν προκαλείται από ισχαιμία της καρδιάς.

Αμυλοειδής Μυοκαρδιοπάθεια: Καρδιομυοπάθεια που προκαλείται από αμυλοείδωση.

Υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια (HCM): καρδιομυοπάθεια που προκαλείται από υπερτροφία της καρδιάς.

Υπερτροφική αποφρακτική καρδιομυοπάθεια (ΥΑΜΚΠ) :Είναι Ιδιοπαθής υπερτροφική υποαορτική στένωση

Διατατική μυοκαρδιοπάθεια: Καρδιομυοπάθεια που προκαλείται από τη διάταση της καρδιάς.

Αλκοολούχα μυοκαρδιοπάθεια: Ένας τύπος διατατικής μυοκαρδιοπάθειας που προκαλείται από χρόνια κατάχρηση αλκοόλ.

Takotsubo μυοκαρδιοπάθεια : Ένας τύπος διατατικής μυοκαρδιοπάθειας που προκαλείται από μια ξαφνική προσωρινή εξασθένηση του μυοκαρδίου.

Αρρυθμιογενής δυσπλασία δεξιάς κοιλίας (αρρυθμιογενής μυοκαρδιοπάθεια της δεξιάς κοιλίας): καρδιομυοπάθεια που προκαλείται από μια γενετική μετάλλαξη των δεσμοσωμάτων που συνδέουν μυοκυττάρα.

Περιοριστική καρδιομυοπάθεια: καρδιομυοπάθεια που προκαλείται από την υπερβολική ακαμψία της καρδιάς.

Καρδιακή ανεπάρκεια: Αποτυχία της καρδιάς να παράγει επαρκή ροή του αίματος προς την κάλυψη των μεταβολικών απαιτήσεων του σώματος.

Κοιλιακή υπερτροφία: Υπερτροφία των κοιλία.

Υπερτροφία της αριστερής κοιλίας: Υπερτροφία της αριστερής κοιλίας.

Δεξιά κοιλιακή υπερτροφία: Υπερτροφία της δεξιάς κοιλίας.

Πρωτοπαθείς όγκοι της καρδιάς: Οι όγκοι που προκύπτουν εξ αρχής στην καρδιά και όχι από άλλα σημεία του σώματος.

Μύξωμα: Η πιο συνηθισμένη μορφή όγκου της καρδιάς, συνήθως εντοπίζεται στον αριστερό κόλπο και μοιάζει με γλωχίνα.

Ρήξη μυοκαρδίου: Μια μεικτή διαρθρωτική αδυναμία της καρδιάς. Συνήθως αποτέλεσμα του εμφράγματος του μυοκαρδίου.

Διαταραχές του περικαρδίου

Το περικάρδιο είναι ένας διπλοτοιχωματικός υμένας- ινώδες περικάρδιο και ορογόνο περικάρδιο – το οποίο περιβάλλει την καρδιά.

Συμπιεστική περικαρδίτιδα: Αναστέλλει τη λειτουργία της καρδιάς λόγω αυξημένης τάσης στο μυοκάρδιο από τον περικαρδιακό σάκκο.

Περικαρδιακή συλλογή: Μια αφύσικη συσσώρευση υγρού στο περικάρδιο που μπορεί να οδηγήσει σε επιπωματισμό.

Περικαρδιακός επιπωματισμός: Η συσσώρευση υγρού στο περικάρδιο, που αναστέλλει τη λειτουργία της καρδιάς λόγω αυξημένης πίεσης των τοιχωμάτων της.

Περικαρδίτιδα: Φλεγμονή του περικαρδίου.

Διαταραχές στις βαλβίδες της καρδιάς. Η καρδιά έχει τέσσερις βαλβίδες. Η αδυναμία προώθησης του αίματος στην συστηματική κυκλοφορία και η στάση του τις καρδιακές κοιλότητες προκαλεί (σε βάθος χρόνου) ανεπάρκεια και παλινδρόμηση του αίματος. Η στένωση των βαλβίδων εμποδίζει τη ροή και ονομάζεται στένωση.

Αορτική βαλβίδα: Διαταραχές και θεραπείες διαταραχών της αορτικής βαλβίδας που χωρίζει την αριστερή κοιλία και την αορτή.

Ανεπάρκεια της αορτικής βαλβίδας: Επιτρέπει την παλινδρόμηση αίματος από την αορτή στην αριστερή κοιλία.

Αορτική στένωση: Στένωση της αορτικής βαλβίδας που μειώνει τη ροή του αίματος μέσω της βαλβίδας.

Αντικατάσταση Αορτικής βαλβίδας: αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας λόγω της παλινδρόμησης αορτής, αορτικής στένωσης, ή άλλου λόγου, συνήθως με βαλβίδα χοίρου ή μεταλλική.

Επισκευή Αορτικής βαλβίδας: Επισκευή, αντί της αντικατάστασης, της αορτικής βαλβίδας.

Βαλβιδοπλαστικές αορτικής: Επισκευή της βαλβίδας με τη χρήση ενός καθετήρα μπαλονιού.

Μιτροειδής βαλβίδα: διαταραχές και θεραπείες διαταραχών της μιτροειδούς βαλβίδας που χωρίζει τον αριστερό κόλπο και την αριστερή κοιλία.

Πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας: πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας στον αριστερό κόλπο κατά τη συστολή της κοιλίας.

Ανεπάρκεια της μιτροειδούς: Η ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας επιτρέπει παλινδρόμηση από την αριστερή κοιλία στον αριστερό κόλπο.

Στένωση Μιτροειδούς: Η στένωση της μιτροειδούς βαλβίδας μειώνει τη ροή του αίματος μέσω της βαλβίδας.

Αντικατάσταση της μιτροειδούς βαλβίδας: αντικατάσταση της μιτροειδούς βαλβίδας, λόγω ανεπάρκειας της μιτροειδούς, στένωσης της μιτροειδούς, ή για άλλους λόγους.

Επισκευή μιτροειδούς βαλβίδας: Επισκευή, αντί της αντικατάστασης, της μιτροειδούς βαλβίδας.

Βαλβιδοπλαστικές μιτροειδούς: Επισκευή της βαλβίδας με τη χρήση ενός καθετήρα μπαλονιού.

Πνευμονική βαλβίδα: Διαταραχές του πνευμονική βαλβίδα, που χωρίζει τη δεξιά κοιλία και τη πνευμονική αρτηρία.

Ανεπάρκεια πνευμονικής βαλβίδας: Η ανεπάρκεια της πνευμονικής βαλβίδας επιτρέπει την παλινδρόμηση αίματος από την πνευμονική αρτηρία στην δεξιά κοιλία.

Στένωση της πνευμονικής: Η στένωση της πνευμονικης βαλβίδας μειώνει τη ροή του αίματος μέσω της βαλβίδας.

Τριγλώχινα βαλβίδα: Διαταραχές της τριγλώχινας βαλβίδας, που χωρίζει το δεξιό κόλπο και τη δεξιά κοιλία.

Ανεπάρκεια τριγλώχινος: Η ανεπάρκεια της τριγλώχινας βαλβίδας επιτρέπει παλινδρόμηση από τη δεξιά κοιλία στο δεξιό κόλπο.

Στένωση της τριγώχινος βαλβίδας: Η στένωση της βαλβίδας εμποδίζει τη ροή του αίματος από τον δεξιό στον αριστερό κόλπο.

Συγγενείς ανωμαλίες της καρδιάς είναι οι ατέλειες στη δομή της καρδιάς που είναι παρούσες κατά τη γέννηση.

Μεσοκολπική επικοινωνία: Ελάττωμα στο μεσοκολπικό διάφραγμα, που επιτρέπει τη ροή του αίματος μεταξύ των κόλπων.

Κυνόδοντας αορτικής βαλβίδας: Η δημιουργία δύο γλωχινών στην αορτική βαλβίδα αντί τριών.

Σύνδρομο αριστερής υποπλαστικής καρδιάς: Πρόκειται για ένα φάσμα ανωμαλιών που χαρακτηρίζονται από πολύ μικρή αριστερή κοιλία με ταυτόχρονη αορτική στένωση ή ατρησία και βαριά μιτροειδική στένωση.

Ανοιχτός αρτηριακός πόρος: Η αποτυχία της σύγκλεισης του αρτηριακού πόρου κατα τη γέννηση.

Αποτυχία σύγκλεισης ωοειδούς τρήματος: Εμφανίζεται μεσοκολπική επικοινωνία που οφείλεται στην αποτυχία σύγκλεισης του ωοειδούς τρήματος κατά τη γέννηση.

Τετραλογία του Fallot: Συνδυασμός από τέσσερις ανατομικές ανωμαλίες: πνευμονική στένωση, ανώμαλη έκφυση της αορτής από την δεξιά κοιλία ή και από τις δύο κοιλίες, έλλειμμα μεσοκοιλιακού διαφράγματος και δεξιά κοιλιακή υπερτροφία.

Η μετάθεση των μεγάλων αγγείων: Η μετάθεση των μεγάλων αρτηριών είναι μια ανωμαλία κατά την οποία η αορτή εκφύεται εξ ολοκλήρου ή κατά μεγάλο μέρος από τη δεξιά κοιλία, ενώ η πνευμονική αρτηρία προέρχεται από την αριστερά κοιλία.

Υπάρχουν τρεις τύποι της πλήρους μετάθεσης (ανάλογα με κάποιες συνυπάρχουσες ανωμαλίες): αυτές με άθικτο μεσοκοιλιακό διάφραγμα με ή χωρίς πνευμονική στένωση, αυτές με μεσοκοιλιακό έλλειμμα και εκείνες με μεσοκοιλιακό έλλειμμα και πνευμονική στένωση. Στη διορθωμένη μετάθεση των μεγάλων αγγείων, οι κοιλίες συνδέονται με λάθος αρτηρίες, αλλά και οι κόλποι επικοινωνούν με λάθος κοιλίες, με αποτέλεσμα να αποκαθίσταται η φυσιολογική φορά της κυκλοφορίας.

Έλλειμμα μεσοκοιλιακού διαφράγματος: Έλλειμμα στο μεσοκοιλιακό διάφραγμα, που επιτρέπει τη ροή του αίματος (αρχικά), λόγω διαφοράς πίεσης, από την αριστερή κοιλία στη δεξία.

Αγγειακές παθήσεις

Αθηροσκλήρωση: Αθηροσκλήρωση ονομάζεται η ανάπτυξη αθηρωματικών πλακών στην εσωτερική επιφάνεια των αρτηριών σε συνδυασμό με σκλήρυνση και απώλεια της ελαστικότητας του αρτηριακού τοιχώματος. Η αθηροσκλήρωση προσβάλλει τις αρτηρίες μεγάλου και μέσου μεγέθους. Οι αθηρωματικές πλάκες προκαλούν στένωση ή και απόφραξη του αρτηριακού αυλού που έχει ως αποτέλεσμα την ισχαιμία ιστών και οργάνων. Οι αθηρωματικές πλάκες αποτελούνται από λιπίδια, φλεγμονώδη κύτταρα, ινώδη ιστό και θρόμβους.

Ανεύρυσμα: Είναι η οποιασδήποτε αιτιολογίας διάταση του τοιχώματος του αγγείου.

Αορτή: Παθήσεις της αορτής

Στένωση του ισθμού της αορτής: Στένωση της αορτής στον αρτηριακό πόρο.

Διαχωριστικό ανεύρυσμα αορτής: Ο οξύς διαχωρισμός της αορτής αποτελεί βαριά και συνήθως θανατηφόρα κατάσταση, κατά την οποία ποσότητα αίματος εισδύει, διαμέσου ρήξης στον έσω αορτικό χιτώνα, στο τοίχωμα της αορτής, προκαλώντας διαχωρισμό σε επίπεδο έξω από την έσω στιβάδα του μέσου αορτικού χιτώνα.

Ανεύρυσμα αορτής: Ανεύρυσμα της αορτής.

Καρωτίδα: Ασθένειες των καρωτίδων αρτηριών

Στένωση καρωτιδικής αρτηρίας: Είναι η στένωση της καρωτίδας αρτηρίας,που συνήθως οφείλεται σε αρτηριοσκλήρυνση.

Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση: Συγκρότηση θρόμβου σε μια φλέβα του εν τω βάθει φλεβικού δικτύου, συνήθως στα κάτω άκρα.

Θρόμβωση ταξιδιωτών: Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση λόγω της καθιστικής ζωής κατά τη διάρκεια αεροπορικών ταξιδιών.

Κιρσοί: Ως κιρσοί ορίζονται οι φλέβες που έχουν διογκωθεί και έχουν αποκτήσει ελικοειδή πορεία λόγω μη λειτουργικών βαλβίδων, συνήθως στα κάτω άκρα.

Αγγειίτιδα: Φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων.