Η πνευμονολογία είναι κλάδος της εσωτερικής παθολογίας που επικεντρώνει στη μελέτη των πνευμόνων και των υποστηρικτικών τους οργάνων, τόσο σε φυσιολογική, όσο και σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις. Οι πνεύμονες και τα υποστηρικτικά όργανα, συναποτελούν το αναπνευστικό σύστημα.
Ειδικότερα, οι πνεύμονες αποτελούνται από το τραχειοβρογχικό δένδρο και το πνευμονικό παρέγχυμα, ενώ στα υποστηρικτικά όργανα συγκαταλέγονται η βρογχική (συστηματικής πιέσεως) και πνευμονική (χαμηλής πιέσεως) κυκλοφορία, ο υπεζωκότας, το θωρακικό τοίχωμα (ο οστεοχόνδρινος κλωβός και οι κύριοι και επικουρικοί αναπνευστικοί μύες) και τα όργανα που επιφορτίζονται με τον κεντρικό έλεγχο της αναπνοής, οι κεντρομόλες και φυγόκεντρες νευρικές ίνες του παρασυμπαθητικού και συμπαθητικού συστήματος και το κέντρο της αναπνοής, στον προμήκη μυελό.
Η πνευμονολογία νοσηλεύει ασθενείς με προβλήματα του αναπνευστικού συστήματος με ή χωρίς συμμετοχή άλλων συστημάτων, όπως του καρδιαγγειακού ή συστηματικά νοσήματα με επινέμηση του αναπνευστικού. Το κύριο έργο της ειδικότητας της πνευμονολογίας είναι η μελέτη και η προαγωγή μεθόδων και τεχνικών με τις οποίες επιδιώκεται η πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία και αποκατάσταση των διαφόρων πνευμονικών παθήσεων και νόσων. Ως “πάθηση” ή “νόσος εννοούνται παθολογικές εκτροπές της λειτουργίας του συστήματος άγνωστης ή γνωστής αιτιολογίας, αντίστοιχα. Η Πνευμονολογία υιοθετεί τις ίδιες βασικές αρχές προσεγγίσεως ενός ασθενούς που πάσχει από πνευμονολογική πάθηση ή νόσημα, που χρησιμοποιεί και η εσωτερική Παθολογία, δηλαδή την παρατήρηση, την επισκόπηση, την ψηλάφηση, την επίκρουση και την ακρόαση.
Στην πνευμονολογία, η επισκόπηση, η επίκρουση και η ακρόαση έχουν ιδιαίτερα αναπτυχθεί, καθώς συνδέονται με καλύτερη ευαισθησία και ειδικότητα, παρότι οι μέθοδοι αυτές εξετάσεως απαντώνται και στις υπόλοιπες ειδικότητες της εσωτερικής παθολογίας. Τα συμπεράσματα από την κλινική εξέταση οδηγούν είτε στην εντόπιση της διαγνώσεως ή στην ανάγκη διενέργειας περαιτέρω κλινικοεργαστηριακού ελέγχου. Η πνευμονολογία χρησιμοποιεί όλο το εύρος της εργαστηριακής ιατρικής, από τη βιοχημεία, τη μικροβιολογία, την απεικόνιση, την παθολογοανατομία, την κυτταρολογία, την ανοσολογία και τη μοριακή βιολογία. Επιπλέον, όμως έχει αναπτύξει και ίδιες εργαστηριακές μεθόδους, οι οποίες διενεργούνται στα κλινικά εργαστήρια της πνευμονολογίας, όπως η βρογχοσκόπηση (διαγνωστική και θεραπευτική), το Εργαστήριο Λειτουργικού Ελέγχου Αναπνοής, το Εργαστήριο Μελέτης Υπνοαπνοϊκών Συνδρόμων. Τέλος, στο γνωστικό αντικείμενο της Πνευμονολογίας περιλαμβάνονται παρεμβατικές τεχνικές, όπως η παρακέντηση, η βιοψία υπεζωκότος, η κλινική θωρακοσκόπηση με τη βοήθεια οπτικοακουστικών μέσων (medical VATS).
Στο Εργαστήριο Λειτουργικού Ελέγχου Αναπνοής μελετάται η ικανότητα του συστήματος να προωθεί αέρα προς/από τις κυψελίδες, η βατότητα των αεραγωγών και οι αναπτυσσόμενες αντιστάσεις στην ροή αέρος δια αυτών, η ακεραιότητα των τοπικών, μηχανικών, σύμφυτων και επίκτητων μηχανισμών άμυνας, η ικανότητα διαχύσεως των αναπνευστικών αερίων (Ο2 και CO2), η ικανότητα του καρδιαγγειακού συστήματος να μεταφέρει τα αναπνευστικά αέρια προς/από τους περιφερικούς ιστούς, η ακεραιότητα της μικρής αναπνοής, ο κεντρικός έλεγχος της αναπνοής.
Στο Βρογχολογικό Εργαστήριο διενεργείται άμεση επισκόπηση της εσωτερικής επιφάνειας του τραχειοβρογχικού δένδρου, των διακλαδώσεών του και του βλεννογόνου που τους επαλείφει, ενώ υπάρχει η δυνατότητα λήψεως βιοπτικών δειγμάτων, ξεσμάτων και εκκρίσεων για μικροβιολογικές και μικροσκοπικές εξετάσεις και ανοσοϊστοχημικές χρώσεις. Τέλος, στο Εργαστήριο μελέτης υπνοαπνοϊκών συνδρόμων, εντοπίζονται αίτια παθολογικών τύπων αναπνοής κατά τον ύπνο και προτείνονται μέτρα αποκαταστάσεώς τους.
